GİDERLER VE İNDİRİMLER KILAVUZU KİTABI ÇIKTI

ÖNSÖZ

Toplum halinde yaşamanın bir bedeli vardır ki, o da vergidir. Benjamin Franklin dediği gibi, bu dünyada kesin bir şey var ise o da ölüm ve vergidir. Toplumda yaşayan her birey her ne adla olursa olsun mutlaka bir şekilde vergi öder. Bilindiği üzere vergi ödeme gücünün unsurları olan gelir, harcama ve servet üzerinden alınır. Neticede vergi özel ekonomiden kamu ekonomisine aktarılan bir kaynaktır. Peki, niçin vergi alınır? İnsanoğlunun ihtiyaçları sınırsızdır. Yani her ne ki elde yok, ihtiyaçta vardır. Elde olmayan, ihtiyaçta vardır. Elde bulunmayan ise, hadsizdir. Bu hadsiz ihtiyaçların bir kısmı özel ihtiyaçlardır ki, bu ihtiyaçları karşılayan malların bedeli birey tarafından ödenerek piyasadan temin edilmesi mümkündür. Ancak bazı ihtiyaçlar vardır ki, kollektif nitelikte olduğundan, kamu tarafından karşılanması gerekir. Kamu tarafından sunulan mal ve hizmetlerin büyük bir kısmı ise bedelsizdir. Hatta bu mallardan bazılarının tüketilmesi zorundur, birey bunları tüketmekten kaçınamaz. Bu malların birim fiyatı sözkonusu olmadığı için bunların maliyetinin karşılanması gerekir ki, bu da vergidir.

Vergi, devlet ya da devredilmiş yetkilere sahip kamu tüzel kişilerin ürettikleri mal ve hizmetleri finanse etmek ve/veya içinde bulunan sosyo-ekonomik politkalara işlerlik kazandırmak amacıyla ödeme gücü bulunan kişilerden bu güçleriyle orantılı olarak tahsil ettiği zorunlu, karşılıksız, nihai ve parasal ödemelerdir. Vergi ödeme gücü üzerinden alındığına göre, verginin kaynağını, ödeme gücünün belirtisi olan gelir, harcama ve servet oluşturur.

Verginin hesaplanmasından en önemli unsurlardan biri de matrahın tespitidir. Matrahın tespitinde ise en önemli şey nelerin gider yazılıp, nelerin gider yazılmayacağı hususudur. Bilindiği üzere nelerin gider yazılıp, nelerin gider yazılamaycağı konusu ?verginin kanunilik ilkesi? gereğince kanunla belirlenir. Bu çalışmada Albert Einstein ?Dünyada anlaşılması en zor şey? dediği gelir vergisi ile yine gelir vergisiyle aynı konu üzerinden alınan kurumlar vergisi matrahının tespitinde nelerin gider olarak yazılacağı, nelerin gider yazılamayacağı ve nelerin beyanname üzerinde indirim konusu yapılacağı husus ele alınmıştır.

Çalışmada akademik bir uslup ve sistem yerine, konular güncel ve uygulamaya yönelik yaklaşımla ele alınmıştır. Konular öncellikle genel anlamda açıklanmış akabinde konunun daha iyi anlaşılabilmesi için bu konuya yönelik sorular sorulmuş ve bu sorulara yönelik kanun ve genel düzenleyici işlemler diye adlandırılan ikinci mevzuat (Yönetmelik, Tebliğ, Özelgeler gibi) dikkate alınarak cevaplandırılmıştır. Kimi yerlerde yargı kararları dikkate alınmış olmasına rağmen genel anlamda mali görüş esas alınmıştır. Beni bu çalışmayı yapmaya iten en önemli nedenlerden biri de vergi mevzuatı danışmanlığı yaptığım Bursa Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası üyelerince bu konuda sorulan sorulardır.

Kitabın başta meslek mensupları olmak üzere vergi ve muhasebe alanında çalışanlara faydalı olmasını dilerim.

Prof. Dr. Mehmet YÜCE

ÖZGEÇMİŞ

PROF. DR. MEHMET YÜCE

20.04.1973 tarihinde Ağrı?da doğdu. 1987 yılında Patnos Lisesinde tamamladı. Aynı yıl girdiği üniversite sınavını kazanarak Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümüne yerleşti. 1991 yılında Maliye bölümünden mezun. Aynı yıl Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalında Yüksek Lisansa başladı.  İktisadi Kalkınma Açısında 1980 Sonrası İzlenen Vergi Politikaları? adlı tezle 1993 yılında Mali İktisat Bilim Dalında Yüksek lisansı tamamladı. 24 Ocak 1994 tarihinde Maliye Bölümü Mali Hukuk Anabilim Dalında Araştırma Görevlisi olarak atandı. 01.12.1994 tarihinde Sivas?ta kısa dönemlik askerlik görevine başladı. Askerlik görevinin bitiminde Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Mali Hukuk Bilim Dalında Doktora öğrenimine başladı. ?Enflasyon Vergisi ve Türk Vergi Sisteminde Enflasyonun Etkilerini Gidermeye Yönelik Müesseseler? (1998 yılında) adlı tezle Doktor unvanını aldı. 15.10.2000 tarihinde Mali Hukuk Ana Bilim Dalında Yardımcı Doçent olarak atandı. 2001 tarihinde Kırgızistan İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi Türk Dünyası İşletme Fakültesine geçici görevle görevlendirildi. Aynı yıl sözkonusu fakültede Dekanlığa atandı. 2004 Yılında ise dekanlık görevi yanında İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi Dış İlişkilerden Sorumlu Rektör Yardımcısı olarak atandı. Bunun yanında Kırgızistan?da birçok idari ve akademik görevler üstlendi. Burada yaptığı hizmetler dolayısıyla Kırgız Cumhuriyeti Devleti nezdinde birçok ödüle layık görüldü. 2006 yılında Kırgızistan?daki görevlerini bırakarak Türkiye?ye döndü. Kırgızistan?da görevli iken, Türkiye?ye gelip doçentlik sınavına girdi. 15 Nisan 2005 tarihinde Doçentlik unvanı aldı. 17.09.2008 tarihinde Mali Hukuk Anabilim Dalı Başkanı oldu. 05.05.2010 ? 30.04.2013 tarihleri arasında Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekan Yardımcısı olarak görev yaptı. 28.10.2010 tarihinde Profesörlük unvanı aldı. Bursa Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası Vergi Mevzuatı konusunda danışman olarak görev yapmaktadır.  Vergi hukuku alanında yayınlanmış çok sayıda kitap ve makaleleri bulunmaktadır. Evli ve 3 çocuk babasıdır.

İÇİNDEKİLER

I. KISIM:
GELİR VERGİSİNDE GİDERLER 15

1. TİCARİ KAZANÇLAR 17
A. TİCARİ KAZANCIN TESPİTİNDE KANUNEN İNDİRİLECEK GİDERLER 17
1. TİCARİ KAZANCIN ELDE EDİLMESİ VE İDAME ETTİRİLMESİ İÇİN YAPILAN GENEL GİDERLER 21
a) Gelen Misafire Yemek İkramı ya da Hediye Verilmesi Gider Yazılır mı? 22
b) Hediye Olarak Çalışana Ya da İlgili Firma Sahiplerine Verilen Maç Biletinin Gider Olarak Yazılır Mı? 26
c) İşçiye Verilen Düğün Hediyesi Gider Yazılır mı? 28
d) İhracat Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarma, Montaj ve Teknik ile Taşımacılık Hizmetlerden Sağlanan Hasılata Özgü Götürü Gider Yöntemi Nasıl Uygulanır? 30
e) İhracat Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarma, Montaj ve Teknik Hizmetlerden zarar edilmesi halinde Götürü Gider Uygulanacak mı? 32
f) Alınan Kredi için Ödenen Faiz Gider Yazılır mı? 33
g) Amortismana Tabi İktisadi Kıymetler Hususunda Oluşan Kur Farkı Doğrudan Gider mi Yazılacak Yoksa Maliyete mi İlave Edilecek? 39
h) Taşıt Kredisi Gider Yalır mı? 40
2. HİZMET ERBABINA YEDİRİLEN YEMEK BEDELİ 42
a) Personele Verilen Ramazan Erzak Paketi Gider Yazılır Mı? 50
Erzak Paketlerinde Katma Değer Vergisi 53
Erzak Paketlerinde Damga Vergisi 54
b) İftar Yemeklerinin Faturası Gider Yazılabilir Mi? 55
c) İki Ülke Arasında İmzalanmış Bulunan Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Çerçevesinde Şirkette Çalışan Yabancı Uyruklu Kişilerin Sigorta Ve Emekli Primleri Gider Yazılır Mı? 57
3. BARINMA GİDERLERİ 58
İşyeri ve İşyeri Müştemiletında Barınma; 58
Maden işletmelerine ve fabrikalarda çalışanlar ile özel kanunlarına göre barındırılması gerekenlere konut sağlanması; 63
4. İŞLE İLGİLİ ZARAR-ZİYAN VE TAZMİNATLAR 64
a) Yönetici Hatasından Doğan Tazminatlar Gider Yazılabilir Mi? 68
b) Personel Hatasından Doğan Tazminatlar Gider Yazılabilir Mi? 69
c) Anlaşma Sonucunda Ödenen Zarar, Ziyan Ve Tazminatlar Gider Yazılır Mı? 73
d) İş Kazaları Sonucunda Ödenen Tazminatlar Gider Yazılabilir Mi? 76
e) Basın-Yayın Yoluyla İşlenen Suçlar Nedeniyle Ödenen Tazminatlar Gider Yazılır Mı? 77
5. SEYAHAT VE KONAKLAMA GİDERLERİ 77
6. TAŞIT GİDERLERİ 83
7. AYNİ VERGİ, RESİM VE HARÇLAR 84
a) Vergi Beyannameleri İçin Ödenen Damga Vergisinin Gider Yazılır Mı? 86
b) Katma Değer Vergisi Gider Olarak Yazılır Mı? 86
c) Binek Otomobiller Üzerinde Hesaplanan KDV 87
Zayi Olan Emtiaya İlişkin Katma Değer Vergisi 89
Basit Usulde Vergilendirilen Mükelleflerin Alımlarına İlişkin Katma Değer Vergisi 94
c) Çalınan Mal Ve Bu Mallara İlişkin Katma Değer Vergisi Gider Olarak Yazılır Mı? 94
d) Özel Tüketim Vergisi Gider Olarak Yazılır Mı? 95
e) Uzlaşma Sonucu Ödemesi Taksitlendirilen Damga Vergisinin Tahakkuk Tarihinde Mi Yoksa Ödeme Tarihinde Mi Gider Olarak Yazılacak? 96
8. AMORTİSMANLAR 97
a) Amortisman Yöntemleri 100
1) Normal Amortisman Ayırma Yöntemi 101
2) Azalan Bakiyeler Usulüyle Amortisman Ayırma Yöntemi 101
3) Fevkalade Amortisman Ayırma Yöntemi 103
b) Binek Otomobillerde Kıst Amortisman 104
c) Amortismana Tabi Varlıkların Satılması 105
9. İŞVEREN SENDİKALARINA ÖDENEN AİDATLAR 109
10. GIDA BANKALARINA BAĞIŞLANAN MALLARIN MALİYET BEDELİ 110
– Bağışı Yapanlarca Düzenlenecek Belge 111
– Dernek ve Vakıflarca Düzenlenecek Belge 112
– Kayıt Düzeni ve Beyannamelerde Gösterim 112
11. BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNE ÜCRETLİLER ADINA ÖDENEN KATKI PAYLARI 113
B. DİĞER KANUNLARA GÖRE İNDİRİLECEK GİDERLER 116
1. ŞÜPHELİ ALACAKLAR KARŞILIĞI 116
2. DEĞERSİZ ALACAKLAR 123
3. VAZGEÇİLEN ALACAKLAR 125
4. ÖZEL MALİYET BEDELİ 127
5. REESKONT GİDERLERİ 129
Vadeli Çeklerin Reeskont Uygulaması Karşısındaki Durumu 131
Reeskont İşleminin Temel Esasları 132
ÖZELLİKLİ DURUMLAR 136
1. ALINAMAYAN İHALELER İÇİN YAPILAN HARCAMALAR GİDER YAZILABİLİR Mİ? 136
2. İLGİLİ OLDUĞU TAKVİM YILINDAN SONRA İŞLETMEYE ULAŞAN FATURALARDA YER ALAN KDV GİDER OLARAK YAZILIR MI? 137
3. FATURASI YAPI SAHİBİ ADINA DÜZELENEN YAPI DENETİM HİZMET BEDELİ GİDER OLARAK YAZILIR MI? 139
4. TAHSİL EDİLEMEYEN ALACAKLAR GİDER YAZILIR MI? 146
5. MÜKELLEFİN BARIŞ YOLUYLA TAHSİLİNDEN VAZGEÇTİĞİ ALACAĞI GİDER OLARAK YAZILIR MI? 154
6. KİRALIK MAĞAZAYA İLİŞKİN YAPILAN HAVALANDIRMA, KEPENK, ALÇIPAN, RAF, VİTRİN VS. DEKORASYON GİDERLERİ İNDİRİM KONUSU YAPILIR MI? 157
7. ÖDENMEYEN KİRALAR GİDER OLARAK YAZILABİLİR Mİ? STOP KESİNTİSİ YAPILACAK MI? 160
D. TİCARİ KAZANCIN TESPİTİNDE İNDİRİLEMEYECEK GİDERLER 162
1. TEŞEBBÜS SAHİBİ İLE EŞ VE ÇOCUKLARININ İŞLETMEDEN ÇEKTİKLERİ PARALAR VEYA AYIN OLARAK ALDIKLARI SAİR DEĞERLER 165
2. TEŞEBBÜS SAHİBİNİN KENDİSİNE, EŞİNE, KÜÇÜK ÇOCUKLARINA İŞLETMEDEN ÖDENEN AYLIKLAR, ÜCRETLER, İKRAMİYELER, KOMİSYONLAR VE TAZMİNATLAR 167
a. Baldıza Veya Kayınçoya Ödenen Ücret Gider Yazılır Mı? 168
3. TEŞEBBÜS SAHİBİNİN İŞLETMEYE KOYDUĞU SERMAYE İÇİN YÜRÜTÜLECEK FAİZLER 170
4. TEŞEBBÜS SAHİBİNİN, EŞİNİN VE KÜÇÜK ÇOCUKLARININ İŞLETMEDE CARİ HESAP VEYA DİĞER ŞEKİLLERDEKİ ALACAKLARI ÜZERİNDEN YÜRÜTÜLECEK FAİZLER 171
5. TEŞEBBÜS SAHİBİNİN, İLİŞKİLİ KİŞİLERLE EMSALLERE UYGUNLUK İLKESİNE AYKIRI OLARAK BELİRLENMİŞ BEDEL YA DA FİYATLAR ÜZERİNDEN GERÇEKLEŞTİRİLEN İŞLEMLER DOLAYISIYLA İŞLETME ALEYHİNE OLUŞAN FARKLAR 172
6. HER TÜRLÜ PARA CEZALARI VE VERGİ CEZALARI İLE TEŞEBBÜS SAHİBİNİN SUÇLARINDAN DOĞAN TAZMİNATLAR 173
a) Telefon, Su Ve Elektrik İdarelerine Ödenen Gecikme Zamları Gider Yazılabilir Mi? 174
b) Sgk Asgari İşçilik Primleri, Gecikme Zammı, Ceza Ve Faizleri Gider Yazılabilir Mi? 177
7. HER TÜRLÜ ALKOL VE ALKOLLÜ İÇECEKLER İLE TÜTÜN VE TÜTÜN MAMULLERİNE AİT İLAN VE REKLAM GİDERLERİ 179
8. KİRALAMA YOLUYLA EDİNİLEN VEYA İŞLETMEDE KAYITLI OLAN YAT, KOTRA, TEKNE, SÜRAT TEKNESİ GİBİ MOTORLU DENİZ, UÇAK VE HELİKOPTER GİBİ HAVA TAŞITLARINDAN İŞLETMENİN ESAS FAALİYET KONUSU İLE İLGİLİ OLMAYANLARIN GİDERLERİ İLE AMORTİSMANLARI 180
9. FİNANSAL GİDER KISITLANMASI 182
10. BASIN YOLUYLA İŞLENEN FİİLLERDEN VEYA RADYO VE TELEVİZYON YAYINLARINDAN DOĞACAK MADDÎ VE MANEVÎ ZARARLARDAN DOLAYI ÖDENEN TAZMİNATLAR 183

2. ZİRAİ KAZANÇLAR 187
A. ZİRAİ KAZANCIN TESPİTİNDE İNDİRİLECEK GİDERLER 187
1. Zirai İşletme Faaliyetinde Kullanılan Kredi Faizleri Gider Olarak Yazılabilir Mi? 191
2. Gezici Olarak Arıcılık Faaliyeti Yapanlar Gelir Vergisine Tabi Olacak Mı? 194

3. SERBEST MESLEK KAZANCI 197
A. SERBEST MESLEK KAZANCININ NİTELİĞİ VE KAPSAMI 197
1. Eğitim ve Danışmanlık Firmalarındaki Eğitimcilerin Bu Çerçevede Elde Ettikleri Gelir Serbest Meslek Kazancı Sayılır mı? 200
2. Serbest Meslek Mensubu Tarafından Kiraya Verilen Gayrimenkulden Elde Edilen Kira Geliri Hangi Gelir Usuru Kapsamına Girer? 201
3. Mahalli sanatçıların Elde Ettikleri Gelir Serbest Meslek Kazancı Sayılır Mı? 204
B. SERBEST MESLEK KAZANCININ TESPİTİ 207
1. SERBEST MESLEK HÂSILATI 207
a) Hasılatın Tespiti 207
b. Fiilen Tahsilin Yapılmaması veya Düşük Tahsilin Hükümleri 209
C. SERBEST MESLEK KAZANCIN TESPİTİNDE İNDİRİLECEK GİDERLERİ 210
1) Mesleki Kazancın Elde Edilmesi Ve İdame Ettirilmesi İçin Ödenen Genel Giderler 212
a) İşyerinin Aynı Zamanda İkametgâh Olarak Kullanılması Halinde Kira Giderinin Tamamı İndirim Konusu Yapılır? 214
b) İşyerinin Mülkiyete Ortağa Ya da Eşe Ait Olması Halinde Kira Gideri İndirim Konusu Yapılacak Mı? 216
c) Serbest Meslek Erbabı Ya da Yanında Çalışanın Belgelendirilemeyen Şehiriçi Dolmuş Ya Da Metro Ücretini Gider Olarak Gösterebilir Mi? 217
d) Serbest Meslek Erbabının Yanında Çalıştırdığı Eşine Ödediği Ücret İle Sigorta Primlerinin Gider Olarak İndirilebilir Mi? 219
e) Serbest Meslek Erbabının Yanında Çalıştırdığı annesi, babası, kardeşi ve çocuğuna Ödediği Ücret İle Sigorta Primlerinin Gider Olarak İndirilebilir Mi? 222
f) Serbest Meslek Erbabının Kullandığı Taşıtın Giderinin Tamamı İndirim Konusu Yapabilir Mi? 223
g) Dış Giyim Harcamalarının Mesleki Kazancın Tespitinde Gider Olarak Yazılabilir Mi? 225
h) Mükelleflerce Kullanılmakta Olan, Ancak Abonesi Başka Kişiler Adına Kayıtlı Olan Elektrik Giderinin Meslek Kazancının Tespitinde İndirim Konusu Yapılabilir Mi? 227
i) Serbest Meslek Erbabı Genel Giderleri Karşılamak Üzere Kullandığı Krediye Ait Faizi Gider Olarak Yazabilir Mi? 229
2. Çalışanlara Yapılan Yemek ve Barındırma Giderleri 229
3) Gördürülen Hizmetler için Ödenen Paralar 230
4) Mesleki Yayın Bedelleri ve Mesleki Aidatlar 231
5) Seyahat ve Konaklama Giderleri 231
a) Mesleki Faaliyetin Yürütülmesi Kapsamında Faaliyet Gösterilen Yer Dışında Yerde Kiralanan Gayrimenkul İçin Ödenen Kira Gider Olarak Yazılır mı? 232
6. Alınan Mal ve Hizmet Bedelleri 233
a) Avukata Ödenen Ücret Gider Yazılabilir Mi? 234
b) Bağımsız Denetçi Belgesi Kurs Ve Yetkilendirme Belgesi Ücreti Gider Yazılır Mı? 236
c) Mali Sorumluluk Sigortasının Serbest Meslek Kazancın Tespitinde Gider Olarak Dikkate Alınır Mı? 238
7. Faaliyette Kullanılan İktisadi Kıymetlerin Amortismanları 240
8. Emekli Kuruluşlarına Ödenen Giriş ve Emekli Aidatları 241
9. Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklam vergileri ile iş yerleriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlar 242
a) Vergi Beyannamelerinin Damga Vergisinin Gider Yazılabilir Mi? 242
b) Meslek Erbanını Müşterileriyle Yapılan Sözleşmeler Dolayısıyla Doğan Damga Vergileri Gider Olarak Yazılır mı? 244
10. Kanun, İlam ve Sözleşmeye Göre Ödenen Tazminatlar 246
D. SAFİ KAZACIN TESPİTİNDE GİDER KABUL EDİLMEYEN ÖDEMELER 247

4. ÜCRET 249
A. ÜCRETİN TANIMI VE UNSURLARI 249
B. ÜCRET GELİRİNİN VERGİLENDİRME ŞEKLİ 252
1 Gerçek Ücretler 252
a. Kesinti Yoluyla Vergilendirilme 252
i. Ücretin Safi Tutarının Tespitinde İndirimler 254
1) Sosyal Güvenlik Kesintisi 254
2) İşsizlik Sigortası Primi 256
3) Hayat/Şahıs sigorta primleri 257
4. Sendikalara Ödenen Aidatlar 261
5. Engellilik indirimi 262
6. OYAK ve benzeri kamu kurumlarınca yapılan yasal kesintiler 263
ii. Asgari Geçim İndirimi (AGİ) 264
1. Kimler Yararlanır? 264
2. Çocuk ve Çalışmayan Eş Kapsamına Kimler Girer? 266
3. Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, asgari geçim indirimi uygulaması hangi işveren tarafından gerçekleştirilecektir? 268
4. Ücretlinin Beraber Oturduğu ve Sağlık Güvencesi Yönünden Bakmakla Yükümlü Olduğu Anne ve Babası ya da Evlatlığı İçin AGİ?de Yararlanabilir Mi? 268
5. İşveren Tarafından AGİ Çalışana Ödenmemesi Halinde Bir Müeyyidesi Var mı? 269
6. Asgari Geçim İndirimi Nasıl Hesaplanır? 269
b. Beyan Yoluyla Vergilendirme 271
1. Yabancı Bir Ülkedeki İşveren Tarafından Doğrudan Doğruya Ödenen Ücretler 271
2. Yabancı Elçilik ve Konsolosluklarda Çalışan ve İstisnadan Faydalanmayan Memur ve Hizmetlilere Ödenen Ücretler 273
3. Birden Fazla İşverenden Alınan Ücretler 274
2. Diğer Ücretler 275
ÖZELLİKLİ DURUMLAR 278
1. Banka Promosyon Ödemeleri Ücret Sayılır Mı?. 278
2. Personele Mesleki Gelişimini Desteklemek Amacıyla Gönderilen Kurslar Nedeniyle Ödenen Eğitim Yardımı Ücrete İlave Ediliecek Mi? 283
3. Askerlik Borçlanması Ödemeleri Ücretin Safi Tutarının Tespitinde İndirim Konusu Yapılır Mı? 287

5. GAYRİMENKUL SERMAYE İRADI 291
A. GAYRIMENKUL KAVRAMI VE TANIMI 291
B. GAYRIMENKUL SERMAYE IRADI SAGLAYAN MAL VE HAKLAR 292
C. GAYRIMENKUL SERMAYE İRADINDA MÜKELLEF 295
D. GAYRIMENKUL SERMAYE İRADINDA ELDE ETME 297
E. GAYRIMENKUL SERMAYE İRADININ TESPİT ŞEKİLLERİ 300
1. Gayrisafi İrat 300
Emsal Kira Bedeli Uygulanacağı Durumlar 301
Emsal Kira Bedeli Uygulanmayacağı Durumlar 301
a. Gerçek Gider Yöntemi 305
1) Kiraya Veren Tarafından Ödenen Aydınlatma, Isıtma, Su ve Asansör Giderleri 307
2) Kiraya Verilen Malların İdaresi İçin Yapılan ve Gayrimenkulün Ehemmiyeti İle Mütenasip Olan İdare Giderler 308
3) Sigorta Giderleri ile Vergi, Resim ve Harçlar 308
4. Gayrimenkule İlişkin Alınan Borçların Faizleri 310
5) Yeni İktisap Edilen Konutun İktisap Bedelinin %5?i 311
6. Kiraya Verilen Mal Ve Haklar İçin Ayrılan Amortismanlar 313
7. Kiraya Verenin Yaptığı Onarım Giderleri 314
8. Kiraya Verilen Mal ve Haklara Ait Bakım Ve İdame Giderleri 315
9. Kiraladıkları Mal Ve Hakları Kiraya Verenlerin Ödedikleri Kiralar Ve Diğer Gerçek Giderleri 316
10. Kira İle Oturulan Konutun Kira Gideri 316
11. Kiraya Verilen Mal Ve Haklarla İlgili Olarak Mukavelenameye Kanuna Veya İlama İstinaden Ödenen Zarar, Ziyan Ve Tazminatlar. 319
12. Zarar 319
Gerçek Gider Yönteminde İstisnadan Yararlanılması Halinde İndirilecek Giderin Hesaplanması 320
b. Götürü Gider 322
ÖZEL DURUMLAR 323
1. Tahsil Edilemeyen Kiralar Beyan Edilip Vergisi Ödenecek mi? 323
2. Gayrimenkul Sermaye İradından Kaynaklanan Gider Fazlalığının Mükellefin Diğer Kazancından İndirilebilir Mi? 323
3. Kira Geliri Beyan Eden Bir Mükellefin Üniversitede Master Ve Doktora Eğitimi Yapan Çocuğunun Yurt Giderlerini, Kayıt Harçlarını, Kitap, Ders Notları Vb. Masraflarını, Master Tezi Harcamaları, Master Ve Doktora Sırasında Ulusal yada Uluslararası Toplantılara Katılım Masrafları, v.b. Giderleri İndirim Konusu Yapabilir Mi? 326
4. Mükellefin Her Yıl Yapmış Olduğu Özel Sağlık Poliçe Giderlerini (Limitli-Limitsiz, Ayakta Ya Da Yatarak Tedavi Giderlerinin Yer Aldığı Sigorta Poliçeleri) Gayrimenkul Sermaye İradında İndirim Konusu Yapabilir Mi? İndrim Konusu Yapacaksa Sağlık Gideri Mi Yoksa Sigorta Gideri Olarak Mı Dikkate Alması Gerekir? 329
5. Mükellefin Anonim Şirkete Lojman Olarak Kiraya Verdiği Gayrimenkulden Elde Ettiği Kira Gelirinden Kiraladığı Başka Konut İçin Ödediği Kirayı Gideri Olarak Düşebilir Mi? 331
6. Huzurevinde Kalan Kişinin Huzurevine Yaptığı Ödemelerin Gayri Menkul Sermaye İradının Beyanında Gider Olarak İndirebilir Mi? 334
7. Yurtdışında Ödenen Konut Kirasının Yurt İçinde Elde Edilen Gayrimenkul Sermaye İradında İndirilebilir Mi? 335
8. GMSİ Mükellefi Eşlerden Biri Tarafından Yapılan Sağlık Harcamalarının Kendi Matrahından İndirim Konusu Yapılmasından Sonra, İndirilemeyen Kısmının Eşinin Vergi Matrahından İndirilebilir Mi? 337
9. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı?ndan Alınan Belgede Yer Alan Ve Emekli Maaşından Yapılan SUT(Sağlık Uygulama Tebliği) Reçete Kesintisi İle Muayene İştirak Kesintisi Tutarlarının Elde Edilen Gayrimenkul Sermaye İradından İndirim Konusu Yapılır Mı? 338
10. Gayrimenkul Sermaye İradından İsteğe Bağlı Emeklilik Kapsamında Ödenen SGK Primlerinin Beyanname Üzerinden İndirilebilir Mi? 339

6. MENKUL SERMAYE İRADI 343
A. MENKUL SERMAYE İRADI KAVRAMI VE KAPSAMI 343
B. MENKUL SERMAYE İRATLARININ YILLIK BEYANNAME İLE BEYAN EDİLMESİ 345
1. Tutarı Ne Olursa Olsun Beyan Edilmeyecek Menkul Sermaye İratları 346
2. Belirlenen Maktu Tutarı Aşması Halinde Beyan Edilecek Menkul Sermaye İratları 347
3. Gelir Vergi Tarifesinin İkinci Dilimi Aşması Halinde Beyan Edilecek Menkul Sermaye İratları 348
C. MENKUL SERMAYE İRATLARINDA GİDER 349
ÖZELLİKLİ DURUMLAR 350
1.Yıllık Gelir Sigortası Ödemelerinde ve Programlı Geri Ödemelerde Tevkifat Uygulaması 350

7. DİĞER KAZANÇ VE İRATLAR 351
I. DEĞER ARTIŞI KAZANÇLARI 351
A. DEĞER ARTIŞI KAZANCI KAVRAMI 351
B. VERGİYE TABİ DEĞER ARTIŞI KAPSAMI 352
1. Menkul Kıymetlerin veya Diğer Sermaye Piyasası Araçlarının Elden Çıkarılmasından Sağlanan Kazançlar 352
2. Belirli Hakların Elden Çıkarılması 354
3. Telif Hakları ve İhtira Beratlarının Elden Çıkarılması 354
4. Ortaklık Haklarının veya Hisselerinin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar 354
5. Faaliyeti Durdurulan İşletmenin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar 355
6. Gayrimenkuller ile Bazı Mal ve Hakların Elden Çıkarılmasından Sağlanan Kazançlar 355
C. DEĞER ARTIŞI KAZANÇLARINDA SAFİ TUTARIN TESPİTİ 356
D. VERGİLENDİRİLMEYECEK DEĞER ARTIŞI KAZANÇLARI 356
II. ARIZİ KAZANÇLAR 358
A. ARIZI KAZANÇ KAVRAMI VE KAPSAMI 358
1. Arızi Ticari Kazançlar 358
2. Belirli Faaliyetlerin Durdurulması veya Terk Edilmesi Karşılığında Sağlanan Menfaatler 358
3. Gayrimenkullerin Boşaltılması veya Kiracılık Hakkının Devri Karşılığında Alınan Tazminat ve Peştamallıklar 359
4. Arızi Serbest Meslek Kazançları 359
5. Gerçek Usulde Vergiye Tabi Yükümlülerin Terk Ettikleri İşlerle İlgili Sonradan Elde Ettikleri Kazançlar 359
6. Dar Mükellefiyete Tabi Olanların Arızi Ulaştırma Faaliyetlerinden Elde Ettikleri Kazançlar 359
ÖZELLİKLİ DURUMLAR 361
1. Menkul Kıymet Alım – Satım Zararının Kazançtan İndirilmesi Mümkün mü? 361
2. Tapu Harcı, Kredi Faizi, Dask, Deprem Sigortası, Emlak Komisyonu, Kombi, Bina İzolasyon Harcamalarının Değer Artış Kazancının Tespitinde Gider/Maliyet Unsuru Olarak Dikkate Alınır Mı? 362

8. GELİR VERGİSİNDE İNDİRİMLER 367
A. BEYANNAME ÜZERİNDE YAPILAN İNDİRİMLER 367
1. Hayat/Şahıs Sigorta Primleri 376
2. Eğitim ve Sağlık Harcamaları 379
a) Eğitim ve sağlık giderinin hesaplanmasında KDV dikkate alınacak mı? 380
b) Hangi harcamalar eğitim ve sağlık giderinin kapsamına girer? 383
3. Bağış ve Yardımlar 384
a) Sınırlı İndirilecekler 384
b) Sınırsız İndirilecekler 385
c) Doğal Afetler ile İlgili Ayni ve Nakdi Bağışlar 387
d) Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine Makbuz 387
e) Diğer Kanunlara Göre Tamamı İndirilecek Bağış ve Yardımlar 387
4. Sponsorluk Harcamaları 388
5. Bireysel Katılım Yatırımcısı İndirimi 388
a) İndirimden Yararlanma Şartları 392
b) İndirim Dönemi, İndirime Esas Tutarın Hesaplanması ve İndirimin Sınırı 393
c) Şartların İhlal Edilmesi Durumunda Uygulama 394
6. Engelli İndirimi 396

II. KISIM:
KURUMLAR VERGİSİNDE GİDERLER 399

1. KURUM KAZANCI 401
I. KURUM KAZANCININ TESPİTİNDE GİDERLER 401
A. İNDİRİLECEK GİDERLER 403
1. Gelir Vergisi Kanununa Göre İndirilecek Giderler 403
2. Kurumlar Vergisi Kanunu?na Göre İndirilecek Giderler 403
a) Menkul Kıymet İhraç Giderleri 403
b) Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri 404
c) Genel Kurul Toplantıları, Birleşme, Devir, Bölünme, Fesih ve Tasfiye Giderleri 406
d) Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketlerde Komandite Ortağın Kâr Payı 407
e) Katılım Bankalarınca Ödenen Kar Payları 408
f) Sigorta Teknik İhtiyatları 409
g) Holding Şirketleri Genel İdare Giderlerinin Bağlı Şirketlere Dağıtımı 409
3. Diğer Kanunlara Göre Kabul Edilen Giderler 411
a) İşsizlik Sigortası Kanuna Göre 411
b) Katma Değer Vergisi Kanuna Göre 411
1) Binek Otomobil Alımı Nedeniyle Yüklenilen KDV 411
2) Vergiye Tabi Olmayan Veya Vergiden İstisna Edilen Malların Teslimi Veya Hizmet İfası İle İlgili Alış Vesikalarında Yer Alan Katma Değer Vergisi 413
3) Zayi Olan Mallara İlişkin Yüklenilen KDV 418
Fire Sonucu Meydana Gelen Kayıplar 421
c) Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu 423
d) Ödeme Kaydedici Cihazın Amortisman Gideri 423
ÖZELLİKLİ DURUMLAR 424
1. Öğrencilere Ödenen Burslar Gider Yazılır mı? 424
2. Birleşmeden Dolayı Ödenen Miktarın Şerefiye Olarak Aktifleştirilip Gider Olarak Yazılabilir Mi? 428
3. Ecrimisil Ödemelerinin Kurum Kazancının Tespitinde Gider Olarak Yazılır Mı? 430
4. Mahkeme Kararına Göre Ödenen Faiz, Harç Ve Vekâlet Ücreti Gider Olarak Yazılır Mı? 432
5. İşe Başlatmama Tazminatı Gider Yazılır Mı? 433
6. Personelin Kusuru Nedeniyle Ödenen Tazminat Gider Yazılır Mı? 437
7. Çalınan Paralar Gider Yazılır Mı? 438
8. Tahkim Kararına İstinaden Ödenen Tazminatın Kurum Kazancının Tespitinde Gider Olarak Yazılır Mı? 440
9. Yönetim Kurulu Üyesi Olan Şirket Ortaklarının Ücret Ve Sosyal Güvenlik Primlerinin Kurum Kazancının Tespitinde Gider Olarak İndirilir Mi? 443
10. Özel İletişim Vergisinin Gider Olarak Yazılıp Yazılır Mı? 446
11. Temsil Ve Ağırlama Giderleri İçerisindeki Yemek Faturalarında Yer Alan Bedellerin Gider Yazılır Mı ? 447
12. Hesap Dönemi Kapandıktan Sonra Gelen Faturalarda Yer Alan Kdv?nin Gider Olarak Yazılır Mı? 449
13. Bağış Amacıyla Yapılan İnşaatlarda Yüklenilen Kdv Gider Olarak Yazılabilir Mi? 450
14. İşletmeler Müşteri Ziyaretleri Kapsamında Götürdükleri Hediyeler Gider Yazılabilirler Mi? Kdv?si İndirim Konusu Yapılabilirler Mi? 451
15. İşletme Elemanlarının Şehir İçi Ve Dışı Seyahat Harcamalarının Gider Olarak Yazılabilir Mi? 453
16. Şirket Tarafından Yapılan Evlenme Doğum Ve Ölüm Yardımı Gider Olarak Yazılır Mı? 455
Evlenme Yardımı 455
Doğum Yardımı 456
Ölüm Yardımı 456
17. İşletmenin Aktifinde Kayıtlı Bulunmayan Cep Telefonuna İlişkin Haberleşme Ücretinin Gider Olarak Yazılır Mı? 456
18. İş Kazası Sonucu Ölen İşçinin Ailesine Mahkeme Kararına İstinaden Ödenen Tazminatın Gider Yazılır Mı? 457

2. İNDİRİMLER 461
I. BEYANNAME ÜZERİNDE YAPILAN İNDİRİMLER 461
A. ZARARLAR 468
1. Geçmiş Yıl Zararların Mahsubu 469
2. Devir ve bölünme durumunda zarar mahsubu 470
3. Yurt Dışı Zararların Mahsubu 472
Yurt dışı zararların tevsiki 473
Denetim yaptırma zorunluluğu 473
4. Mükelleflerin Rızaen Kar Beyan Etmesi Durumunda Zarar Mahsubu 474
B. BAĞIŞ VE YARDIMLAR 475
1. Bağış ve Yardımlar Yapılacak Kurumlar 475
2. Yapılacak Bağışın Sınırı 476
a) Kurum Kazancının %5?i İle Sınırlı Bağış Ve Yardımlar 476
b) Kurum Kazancının %5 İle Sınırlı Olmayan Bağış Ve Yardımlar 478
1) Eğitim, sağlık ve Sosyal Bağış Yardımlar 478
İstisna Kapsamı 480
Kapsama dahil olan bağış ve yardımlar 481
2) Kültür ve turizm amaçlı bağış ve yardımlar 484
3. Doğal afetlere ilişkin bağış ve yardımlar 487
4. Türkiye Kızılay Derneğine Ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine Yapılan Bağış veya Yardımlar 487
5. Yükseköğretim Kurumlarına Yapılacak Bağış Ve Yardımlar 488
6. Cami ve Kur?an Kursu Yapımı İçin Kurulmuş Dernek Ve Vakıflara Yapılan Bağış ve Yardımlar 488
C. SPONSORLUK HARCAMALARI 490
D. GİRİŞİM SERMAYESİ FONU 495
E. ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME (AR-GE) HARCAMALARI 501
1. AMAÇ VE KAPSAM 501
Ar-Ge harcamaları kapsamına neler girer? 503
2. AR-GE İNDİRİMİNİN UYGULANMASI 506
3. Aktifleştirilen Kıymetlerin Devri 506
4. Ar-Ge Harcamalarının Kayıtlarda İzlenmesi 507
5. Yeminli Mali Müşavir Tasdik Raporu 508
F. TÜRKİYE’DEN YURTDIŞI MUKİMİ KİŞİ VE KURUMLARA VERİLEN HİZMETLER 510
1. İndirim kapsamındaki hizmetler 510
2. İndirimden faydalanma şartları 511
a) İndirimden faydalanabilecek şirketlerin ana sözleşmelerinde yazılı esas faaliyet konusu 511
b) Hizmetin, Türkiye’den münhasıran yurt dışı mukimi kişi ve/veya kurum için yapılmış olması 512
c) Faturanın yurt dışı mukimi kişi ve/veya kurum adına düzenlenmesi 513
d) Türkiye’den verilen, mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi ve veri saklama hizmetlerinden yurt dışında yararlanılması 513
e) İlgili bakanlığın izin ve denetimine tabi olarak Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilere verilen eğitim ve sağlık hizmetlerinin yararlanıcısının yurt dışında olması 513
f) Türkiye’den yurt dışı mukimi kişi ve/veya kurumlara verilen hizmetlerden elde edilen kazancın tespiti 514
3. Kazançların kayıtlarda izlenmesi 514
4. İlgili bakanlığın izni ve denetimine tabi olarak Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilere verilen eğitim ve sağlık hizmetlerine ilişkin bildirim ve belgeler 515
5. Esas faaliyet konusu dışındaki gelirler 516
G. KORUNMALI İŞYERİ İNDİRİMİ 516

KAYNAKÇA 519